Czym są ograniczone prawa rzeczowe?

data publikacji

17.01.2023

udostępnij

Prawa na rzeczy cudzej nazywamy ograniczonymi prawami rzeczowymi.

Do ograniczonych praw rzeczowych zaliczamy:

użytkowanie,
służebność,
zastaw,
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
hipoteka.

Ograniczone prawa rzeczowe mają charakter:

charakter samoistny – byt praw nie jest zależny od istnienia innego prawa, z wyłączeniem prawa własności,
charakter akcesoryjny – prawa te ustanawia się celem zabezpieczenia istniejącej wierzytelności. Trwają dopóki występuje wierzytelność,
bezwzględny charakter- są skuteczne wobec wszystkich osób.Ograniczone prawa rzeczowe mają charakter majątkowy. Dotyczą przede wszystkim rzeczy a w wyjątkowych przypadkach ich przedmiotem są określone prawa.

W jaki sposób powstają ograniczone prawa rzeczowe:

na podstawie umowy – hipoteka, zastaw,
na podstawie orzeczenia sądu – ustanowienie służebności gruntowej,
na podstawie decyzji administracyjnej – służebność drogi koniecznej,
na podstawie zasiedzenia w przypadku służebności gruntowej

Ograniczone prawo rzeczowe może zostać przeniesione na inną osobę w formie umowy.

Ograniczone prawo rzeczowe wygasa w przypadku:

wygaśnięcia wierzytelności, której zabezpieczeniem jest ograniczone prawo rzeczowe,
nabycia nieruchomości obciążonej przez osobę, której to prawo przysługuje,
zrzeczenia się tego prawa przez osobę upoważnioną,
po upływie terminu na jaki zostało to prawo ustanowione – dotyczy przede wszystkim użytkowania wieczystego,
na podstawie decyzji administracyjnej,
na podstawie wyroku sądu,
niewykonywania przez okres 10 lat (np.służebność gruntowa)

Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych wg. Kodeksu Cywilnego

Art.249 KC Pierwszeństwo

§ 1. Jeżeli kilka ograniczonych praw rzeczowych obciąża tą samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej(pierwszeństwo)

§ 2. Przepis powyższy nie uchybia przepisom, które określają pierwszeństwo w sposób odmienny.

Art. 250 KC Zmiana pierwszeństwa

§ 1. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych może być zmienione. Zmiana nie narusza praw mających pierwszeństwo niższe aniżeli prawo ustępujące pierwszeństwa, a wyższe aniżeli prawo, które uzyskuje pierwszeństwo ustępującego prawa.

§ 2. Do zmiany pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych potrzebna jest umowa między tym, czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa, a tym czyje prawo ma uzyskać pierwszeństwo ustępującego prawa. Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ujawnione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej.

W następnym wpisie charakterystyka użytkowania.